:: પાલનપુરની ઐતિહાસીક ઈમારતો ::
ઐતિહાસીક દરવાજા
૧૭૫૦ (સવંત ૧૮૦૬ ) માં, બહાદુરખાને પાલનપુરનું નગરકોટ, ઈંટ અને શહેર – દિવાલ બનાવી. તે ૩ માઈલ ગોળ, ૧૭ થી ૨૦ ફુટ ચોરસ અને ૬ ફુટ પહોળો હતો જેમાં કુલ ૭ ગેટ હતા. અને ખુણા ઉપર, બંદુકોથી સજ્જ ગોળાકાર ટાવર હતા. શહેરની દિવાલોના દરવાજા દિલ્હી દરવાજા,ગઠામણ દરવાજા, માલણ દરવાજા, મીરાં દરવાજા, વિરબાઈ દરવાજા, સલેમપુરા દરવાજા, સદરપુર દરવાજા અને સિમલા દરવાજા હતા. તે પૈકી મીરાં દરવાજા જ હયાત છે.
જ્યોર્જ ફિફ્થ ક્લબ અને જોરાવર પેલેસ
શેર મુહમદખાને ૧૯૧૦માં દિલ્હીમાં રાજા જ્યોર્જ પાંચના રાજ્યાભિષેક સમારોહમાં હાજરી આપી હતી. અને ૧૯૧૩માં તેમના નામે એક કલબ બનાવી હતી. ૧૯૧૮ માં, તેમના અનુગામી ટેલ મુહમ્મદખાને તેમની બહાદુરીની યાદમાં રેલ્વે સ્ટેશન પાસે ૨૨ મીટરનો ટાવર કીર્તિસ્થંભ બનાવો હતો પિતા અને નગર અને તેમના રાજવંશનો ઈતિહાસ. તેમણે ૧૯૨૨ થી ૧૯૩૬ ની વચ્ચે બાલારામ પેલેસ અને બાદમાં જોરાવર પેલેસ પણ બનાવ્યો. (જે હાલમાં ન્યાયિક અદાલત તરીકે વપરાય છે તેમજ કલેકટર કચેરી, પ્રાંત કચેરી, મામલતદાર કચેરી તેમજ જુદી-જુદી અન્ય સરકારી કચેરીઓ ત્યાં આવેલી છે.) ૧૯૩૯માં તેમને ઓસ્ટેલીયન ઉદ્યોગ પતિની પુત્રી સાથે તેમના બીજા લગ્નને યાદગાર બનાવવા માટે શશીવન, અગાઉ જહાનરા બાગ, એક બગીચો પણ બનાવ્યો હતો.
પાલનપુરમાં ખોડા લીમડા, મોટીબજાર, નાનીબજાર, અને ઢાળવાસ છે. ચમનબાગ એ નગરનો મુખ્ય શહેર બગીચો છે. પ્રારંભિક ઝાલોરી શાશક મલિક મુજાહિદખાને ૧૬૨૮માં માનસરોવર બનાવ્યું હતું, જે તેની રાણી માનબાઈ જાડેજાને સમરર્પિત હતું.
મીઠીવાવ
મીઠીવાવનું એક પગથીયું શહેરનું સૌથી જુનું હયાત સ્મારક છે. તે નગરપાલિકાના પૂર્વ ભાગમાં આવેલું છે. પાંચ માળના સ્ટેપવેલમાં પશ્ચિમથી દાખલ થઇ શકાય છે. તેની સ્થાપત્ય શૈલીના આધારે, એવું માનવામાં આવે છે કે તે મધ્યયુગના અંતમાં બાંધવામાં આવ્યું હતું પરંતુ દિવાલોમાં જડિત શિલ્પો પહેલાના સમય ગાળાના હોઈ શકે છે. શિલ્પોમાં ગણેશ, શીવ, અપ્સરાઓ, નૃત્યના આંકડા, ગુયલોની પૂજા અને પુષ્પ અથવા ભૌમિતિક પેટર્નનો સમાવેશ થાય છે. ડાબી દિવાલમાં જડિત એક શિલ્પ પર મળેલો શિલાલેખ આવેલો છે.
કીર્તિસ્થંભ
પાલનપુરના નવાબોના ગૌરવને સલામી આપતા કીર્તિસ્થંભ છે. શ્રી શેર મોહમ્મદખાનની બહાદુરીની યાદમાં નવાબ શ્રી તાલે મોહમ્મદખાન દ્વારા ૧૯૧૮માં રેલ્વે સ્ટેશન નજીક બાંધવામાં આવેલ ઉંચો સ્તંભ છે. તે તત્કાલીન જાહેર બાંધકામ અધિકારી સૈયદ ગુલાબમીયાં અબ્દુમીયાંની દેખરેખ હેઠળ બાંધવામાં આવ્યું હતું. અને કુલ ખર્ચ રૂ.૪૦,૦૦૦/- હતો.